Chè sitwayen parèy mwen yo,
Mwen kontan prezante tèt mwen kòm Wilson Thelimo Louis, yon kandida pou Metriz nan Sèvis Piblik (MSP) nan Inivèsite Arkansas, Lekòl Sèvis Piblik Clinton. M ap adrese nou tankou yon rasanbleman pou sansibilize nou sou yon kòz komen ki bonbade peyi nou an, epi ki pouse nou nan yon egzòd. Antanke etidyan, mwen te envite pou m patisipe nan yon sesyon espesyal sou Entènèt ak Prezidan Bill Clinton nan Jedi 17 Mas 2022 a 10:00 am sou Zoum. Mwen tande Ayiti se te peyi ki pi pwospere nan Karayib la, jouk nan ane 1803. Mwen te poze Prezidan Bill Clinton yon kesyon konsa: Antanke yon sèvitè piblik ki gen eksperyans mondyal, ki travay ak Ayiti, kisa ou ta sijere pou devlopman Ayiti kòm youn nan peyi ki pi pòv nan mond lan, e kisa ki ta endike pi bon relasyon diplomatik ant Etazini ak Ayiti?
Prezidan Clinton te ensiste ke "Ayiti se te zile ki pi rich, pi gwo pwodiktè kafe nan mond lan, plis pase Brezil ak Kolonbi 200 ane de sa." Kòm nou tout konnen, an Ayiti, chak jou se yon jou amoure gras ak klima twopikal la, sof si gen yon dezas natirèl tankou siklòn ak tanpèt. Yon jou, nan yon vwayaj lin de myèl apre maryaj li, Prezidan Bill Clinton ak madanm li, Hillary, te vizite Ayiti ak yon zanmi ki te travay pou Sitibank (Citibank). Nan mwa desanm, zanmi an te envite yo pou yo wè peyi ki gen bèl mòn lan, bèl flè, ak plaj kòm yon kado maryaj. Li ekspoze ke san konte kilti kaptivan peyi a, Ayiti tou gen vodou ke tout moun ta dwe eksplore, nan ki yo te wè bagay enkwayab.
Jodi a, nou ka wè ki jan lidè politik koripstè neglije peyi a. Gouvènman an kontwole pa sis (6) fanmiy oligak ki gen yon gwo pousantaj danre lokal chak ane, ak enstitisyon entènasyonal ki vle imilye premye peyi pèp Nwa Endepandan nan mond lan. Pandan konvèsasyon an, Prezidan Clinton te pataje eksperyans li te travay ak Ayiti nan tan lontan. Li di, "Fanmiy oligak Ayiti yo pito gen san pousan (100%) nan yon ti gato olye dis pousan (10%) nan yon gwo gato ki san (100) fwa pi gwo ke ti gato yo genyen an." Li sijere ke "yon peyi pa p ka mache si li pa echanje pouvwa ekonomik ak politik." Pou prezidan Clinton, se yon gwo pwoblèm, sof si fanmiy oligark ki vle kraze Ayiti yo sispann kenbe san pousan (100%) yon ti gato olye pou yo pran 10% oswa 20 pousan (20%) nan yon gwo gwo ki san (100) fwa pi plis pase san pousan (100%) ti tat yo a."
Akoz sa, lavi vin konplèks an Ayiti, sitiyasyon an trajik, men li kwè Ayiti reparab. Negativite ak diskriminasyon anvayi Ayiti pandan plizyè syèk. Poutèt sa, nou ap viv nan yon peyi ki gen pwoblèm politik, kidnaping, ak tire chak jou. "Iwonikman, tè ki pi pwodiktif nan Karayib la devni peyi ki pi vilnerab nan chanjman klimatik. Ayiti ka pwodywi pi plis ankò, men fòk gen bon politik enèji," deklare Prezidan Clinton. Jiska finalman, Ayisyen ap viv nan povrete ak mwens pase yon dola pa jou epi yo gaye toupatou nan chache bezwen prensipal yo. Chè sitwayen mwen yo, li lè pou nou leve ankò pou rebati pi bon zile nan Karayib la. Nou dwe retabli konfyans nan pèp la, nan jèn yo ak nan sistèm politik la nan travay ansanm (KÒTAKÒT) pou kreye yon Ayiti otonòm.
Wilson Thelimo Louis,
Kandida MSP.