Fransè se yon lang ou ta dwe aprann lè w leve nan yon fanmiy ki pale li, e ansyen pitit esklav Ayiti yo pa te fasil soti nan youn.
Konkòda Vatikan 1860 lan te entèdi kreyòl nan lekòl epi ekskli moun nwa kòm prèt ak doktè. Sa ta lakòz Papa Dòk retounen ak drapo orijinal Nwa e Wouj Ayiti-a pou ankouraje nwaris.
Pitit sòyèt echwe paske yo pa ka frekante lekòl katolik Ayiti akòz pri yo tèt nèg epi eksklizyon lang manman
Avèk Konkòda Vatikan 1860 lan, Legliz Katolik pran tè gratis, pa peye taks, epi yo resevwa bidjè Gouvènman pou enpoze sistèm edikasyon fransè Ayiti. Ki pousantaj Ayisyen ki fè inivèsite jodi a?
Klèje katolik pran kontwòl sistèm edikasyon ayisyen epi enpoze fransè obligatwa nan tout lekòl an 1860 pou Vatikan te ka rekonèt endepandans Ayiti.
Legliz Katolik anpeche ansèyman kreyòl nan lekòl Ayiti, selon 92% patisipan sondaj ITIAHaiti fè an 2022.
Milat Ayiti te pwomèt ansyen esklav y ap entèlijan menm jan ak mèt yo si yo etidye an fransè.
Se an kreyòl esklav yo te mare konplo revolisyon Bwa Kayiman 14 out 1791.
Kisa ki anpeche edikasyon fèt an kreyòl Ayiti?
Edikasyon kreyòl la mete aksan sou valè Ayiti, lanmou pou kilti, ak leson sivik epi moral.
Refòm edikasyon kreyòl la pral ranfòse ekonomi, ogmante pousantaj gradyasyon, epi redywi povrete Ayiti.
Nou raman pale fransè nan lekòl, e nou sèlman wè moun itilize fransè nan televizyon, donk kreyòl se pi bon lang pou nou konprann sa nou aprann.
Ayiti, Premye Repiblik Nèg ki endepandan, klase pami peyi ki pi pòv nan mond lan akòz yon sistèm edikasyon fransè yo enpoze li.
Ayiti, fransè se menm jan ak panyòl epi anglè antanke lang etranje. M ap mande ki kote yo pale fransè Ayiti si menm pwofesè pa ka pale li.
Yon sitwayen pa ta dwe bezwen aprann lang ofisyèl peyi li nan lekòl pou li pale.
Selon yon ATE ayisyen, relijyon echwe si 82% etidyan ale nan LEKÒL KRISYANIS Ayiti, epi menm 3% popilasyon-an pa ka jwenn aksè inivèsite.
Kou yo deside anseye an kreyòl, gwo mirak pral fèt nan mitan pèp ayisyen paske timoun defavorize yo pral rive jwenn ti moso edikasyon pou libere mantal yo.
Nan televizyon Ayiti, fim yo an fransè. Timoun yo gade, men yo pa konprann.
Gen yon baryè lang ki kenbe Ayisyen nan kòlèt.
Manm ITIAHaiti yo ap defann kreyòl kòm lang prensipal nan lekòl Ayiti akòz baryè lengwistik fransè ki lakòz edikasyon fèt pa kè.